Komentarzy: 19 | Autor: eddy@heh.pl | Wyświetleń: 29696 | Data: 13 czerwca 2004, 09:42

PowerColor Radeon 9800 SE@PRO

Mając do dyspozycji trochę pieniędzy możemy nabyć kartę, która po prostym przerobieniu nadaje groźną minę "potworowi" siedzącemu w naszym komputerze.
Dzisiejsze gry korzystające z dobrodziejstw DirectX 9 zajmujące kilka płyt CD potrzebują ogromnej wydajności sprzętu, a szczególnie dotyczy to karty graficznej. PowerColor umożliwia nacieszyć się tymi cudami oferując za stosunkowo nieduże pieniądze produkt, który już na starcie jest o wiele szybszy, niż przewiduje specyfikacja. Dodatkowo po kilku modyfikacjach mamy od razu pełnowartościowy Radeon 9800 Pro!



Opis
Odblokowanie potoków
Przyspieszyć pamięć
Zrzucanie na dysk BIOS karty graficznej
Timing pamięci
Podmiana BIOS
Chłodzenie pamięci
Testy wydajnościowe
Podsumowanie

Radeon 9800 jest najszybszym modelem ATi z lini kart 9x00

Nowy Radeon 9800 (R350) zastępuje bardzo udany Radeon 9700 (R300). Technicznie chip jest zaktualizowany i zoptymalizowany od rdzenia R300, zmiany, które wychodzą poza proste podbicie szybkości zegarów. Moduł cieniujący (SmartShader) został uzupełniony o tak zwany "F-Buffer", który teoreytcznie pozwala na nieskończenie długi kod programu cieniującego.

Zmiany też zostały zrobione w "SmoothVision" (teraz 2.1) i HyperZ III (teraz III + - nie możesz pomylić się z plusami). Również oczywiście szybkość zegarów została powiększona od 325/310 do 380/340. Tak R300, jak i R350 są wyprodukowane w procesie 0.15 mikrona i używają 256 Bit interfejs dostępu do pamięci DDR (I). Jak jego poprzednik R300 ma 8 potoków pikseli i 4 moduły cieniujące wierzchołki. Wersja SE powinna oprócz obniżonych zegarów mieć tylko 128bit pamięć oraz 4 potoki pikseli, co spowalnia kartę bardzo mocno, dzięki czemu jest o wiele tańsza. Na szczęście firmy udostępniają 256 bit pamięć, co realnie pozwala marzyć o zmianie karty na wersję Pro.

	ATI Radeon 9800 SE	PowerColor Radeon 9800 SE	ATI Radeon 9800 PRO
Technologia	256-bit	256-bit	256-bit
Proces	0.15 µ	0.15 µ	0.15 µ
Tranzystory	~107 mln	~107 mln	~107 mln
Szyna pamięci	128-bit DDR	256-bit DDR	256-bit DDR
Przepustowość pamięci	~8.8 GB/s	~21.8 GB/s	21.8 GB/s
Max tryb FSAA	6x	6x	6x
Szyna AGP	1x/2x/4x/8x	1x/2x/4x/8x	1x/2x/4x/8x
Pamięć	128 MB	128 MB	128 MB
Zegar GPU	275 MHz	380 MHz - realne 378 MHz	380 MHz
Zegar pamięci	270 MHz (540 DDR)	340 MHz (680 DDR) - realne 337.5 MHz (675 DDR)	340 MHz (680 DDR)
Pamięć	BGA 3.3 ns	BGA 2.8 ns	BGA 2.8 ns
Procesory werteksów	4	4	4
Potoki pikseli	4	4	8
Wersja procesora werteksów	2	2	2
Wersja procesora pikseli	2	2	2
Generacja DirectX	9	9	9
Optymalizacja pamięci	Hyper Z III+	Hyper Z III+	Hyper Z III+
Użyte optymalizacje	SmartShader 2.1 SmoothVision 2.1	SmartShader 2.1 SmoothVision 2.1	SmartShader 2.1 SmoothVision 2.1
Wewnętrzny zegar Ramdac	2 x 400 MHz	2 x 400 MHz	2 x 400 MHz

Jak widać PowerColor wypuściło wersję SE niemal identyczną co PRO. Dodatkowym atutem jest jedna z niższych cen tej karty w porównaniu do innych producentów.
Oto nasz bohater na zdjęciach poniżej.

Podkręcenie Radeona 9800

Co trzeba zrobić, by odblokować 4 potoki? Prosta sztuczka w sterownikach i gotowe. Jednak, jest pewne "ale" - nie każdy model karty poprawnie wyświetla obraz po odblokowaniu 4 potoków! Jednak, gdy mamy szczęście, to przyrost prędkości jest ogromny (średnio 30%)!

Instrukcja odblokowania 4 potoków:
1. Instalacja programu RivaTuner oraz rozpakowanie sterowników
2. Użycie w nim skryptu do zmodyfikowania pliku ati2mtag.sys
3. Instalacja sterowników ze zmodyfikowanym plikiem
4. Sprawdzenie poprawności wyświetlania obrazu oraz wydajności

1. Należy pobrać i zainstalować program RivaTuner oraz rozpakować sterowniki ATi.
2. Uruchamiamy ściągnięty program i postępujemy wg kolejności:

przejście w zakładkę Power user


załadowanie skryptu odpowiedniego do naszego systemu Windows (katalog RivaTunerPatchScriptsATISoftR9x00 )


wybranie opcji zmiany na 9800


załadowanie pliku sterownika ati2mtag.sy_ (katalog z rozpakowanym sterownikiem Driver2KXP_INFB_15581 )


gdy wszystko przebiegło pomyślnie, otrzymamy komunikat o tym


3. Wchodzimy do katalogu z rozpakowanym sterownikiem, a tam do Driver2KXP_INFB_15581 i zmieniamy nowo powstały plik ati2mtag.sys na ati2mtag.sy_ oraz uruchamiamy instalator sterownika, postępując dalej zgodnie z instrukcjami instalatora.

4. Po zrestartowaniu komputera ponownie uruchamiamy RivaTuner i powinniśmy zobaczyć odblokowane 4 potoki, czyli łącznie 8.


Następnie trzeba pomęczyć trochę kartę graficzną aplikacjami 3D wykorzystującymi DX9, najlepiej w wysokich rozdzielczościach i z włączonymi wszystkimi dodatkami polepszającymi obraz (FSAA, Anizo, itp.). Jeśli obraz będzie stabilny, bez żadnych skaz w generowaniu grafiki, to już powinniśmy się cieszyć z "nowej" grafiki. :) Należy pamiętać, że teraz pamięci będą sie mocno grzać, należy zadbać o lepsze chłodzenie (w przypadku pamięci jakiekolwiek chłodzenie, gdyż są wolne od niego).

Przyspieszyć pamięć

Samo odblokowanie potoków nie czyni jeszcze z naszego nabytku wersji Pro. PowerColor zrobiła dwie rzeczy ograniczające wydajność (choć jest to rzędu 3 - 10% w stosunku do Pro). Ograniczenia te polegają na minimalnie obniżonych taktowaniach (rdzeń 378, pamięć 337.5 MHz) oraz spowolnieniu czasów dostępu pamięci. Pierwsze można w sposób łatwy zmienić, poprzez choćby RadLinker. Z kolei druga rzecz wymaga już więcej odwagi i trochę stalowych nerwów (szczególnie dla osób pierwszy raz to robiących). Chodzi oczywiście o modyfikację BIOSu karty graficznej.

Zrzucanie na dysk BIOS karty graficznej

Pierwszą czynnością będzie zrobienie kopii zapasowej naszego BIOSu. W tym celu skorzystamy z programu FlashROM (w dniu pisania artykułu najnowszą była 2.37). Utwórzmy katalog na pierwszej partycji, np. "9800". Następnie rozpakujmy "flasher" i przejdźmy do DOS. Wchodzimy do katalogu "9800" (komenda cd - przypominam ;)) i uruchamiamy program z parametrem: flashrom -i. Otrzymujemy informacje o "stanie magazynowym" kart graficznych, a konkretnie kolejność wszystkich dostępnych w naszym komputerze. Jeśli jest to tylko jedna, to będzie ona oznaczona jako "0".
Teraz można przystąpić do zrzucenia zawartości ROM. Wpisujemy: flashrom -s 0 org9800.rom i powinniśmy zobaczyć informację o utworzonym pliku i jego rozmiarze.
Przechodzimy znów do systemu. Ściągamy program RaBit i rozpakowujemy go w tym samym katalogu, gdzie znajduje się reszta rzeczy. Uruchamiamy i otwieramy zrzucony BIOS. Teraz przechodzimy do zakładki Memory Timings.

Uwaga! Zmiana tych ustawień i wgranie BIOS może spowodować nieprawidłową pracę karty graficznej oraz ewentualne jej uszkodzenie! Nie ponoszę za to odpowiedzialności! Zostałeś ostrzeżony!

Timing pamięci

Omówmy teraz znaczenie dostępnych opcji.

• RAS-to-CAS (tRCD): ilość taktów zegara, po którym następuje podanie adresu wiersza (RAS, Row Address Strobe) do podania adresu kolumny (CAS, Column Address Strobe)
• tRP: (RAS Precharge, Precharge to active); ilość taktów zegara, po których następuje przygotowanie banku do wpisania nowego adresu wiersza
• RAS# (tRas): (Active to Precharge Delay, Precharge Wait State, Row Active Delay, Row Precharge Delay); ilość taktów zegara, po których następuje aktywacja jednego z banków pamięci, zanim załadowanie adresu wiersza może zostać wykonane
• CAS# (tCas): (CAS Latency Time, CAS Timing Delay); ilość taktów zegara, po których następuje odczyt adresu komórki i przekazanie go do bufora (rejestr wyjściowy)
• tRbs: (nie znam znaczenia)

Należy być ostrożnym przy zmianie którejkolwiek wartości. W swojej karcie testowałem następujące przedziały:
tRCD: 3 - 6
tRP: 3 - 6
tRAS: 9 - 18
tCAS: 3 - 5
tRbs: 2 - 3.5

Nie polecam przestawiania tCAS, gdyż po zmniejszeniu do 3 już na starcie były straszliwe błędy. Ta wartość może od razu zawiesić komputer i wtedy zmiana na oryginalny BIOS może być trudniejsza. Przy zmniejszonej wartośći na 5 występowały duże błędy w grafice 3D. Szkoda, gdyż ta opcja bardzo zwiększa wydajność. Jakby się uprzeć, to można ustawić na 3 i zmniejszyć taktowanie pamięci <250 MHz - wtedy jest realna szansa na poprawną pracę (nie testowałem).
Sporą różnicę robi również nieznana mi opcja tRbs. Co ciekawe, PowerColor 9800 Pro na pamięciach Hynix ma tę opcję ustawioną na większą, niż w wersji SE, czyli na 3. Za to już na pamięciach Samsung jest ona na 2.5.
Wersja Pro posiada zmniejszone również wartości tRCD, tRP (do 3 obydwa, SE po 5) oraz tRas na 14 (SE 15).


RaBit 1.0

Podsumujmy:
• PowerColor 9800 SE (Hynix 2.8 ns)
• tRCD: 5
• tRP: 5
• tRas: 15
• tCas: 4
• tRbs: 2.5


• PowerColor 9800 Pro (Hynix 2.8 ns)
• tRCD: 3
• tRP: 3
• tRas: 14
• tCas: 4
• tRbs: 3


• PowerColor 9800 Pro (Samsung 2.8 ns)
• tRCD: 3
• tRP: 3
• tRas: 14
• tCas: 4
• tRbs: 2.5

Przypominam, że zmniejszone wartości ograniczają możliwość podkręcania pamięci. Po zmianie wartości zapisujemy plik, na przykład jako "9800.rom".

Podmiana BIOS

Pod DOS w katalogu "9800" wpisujemy: flashrom -p 0 9800.rom i czekamy chwilkę na pojawienie się komunikatu ze starymi i nowymi wartościami w BIOSie oraz odgłosem trzy tonowym. Restart komputera i już mamy pełną wersję Pro za mniejsze pieniądze.

Chłodzenie pamięci

Należy oczywiście zaopatrzyć się w chłodzenie. Nie wystarczy dodatkowy nawiew, ale zamocowanie przyzwoitych radiatorków. Gdy przegrzejemy kości, to mogą sie uszkodzić na stałe. Zaostrzenie timingów oraz odblokowanie potoków bardzo męczy pamięci i się niesamowicie grzeją.
Radiatorki można zrobić domowym sposobem. Ja wykorzystałem stary slotowy radiator na PIII. Aluminium dość łatwo daje się pociąć, chociaż nabawiłem sie przy tym odcisku. ;) Po podziale na 8 kawałków, należy teraz wygładzić krawędzie każdego z nich. Po oczyszczeniu można zabrać się do mocowania, a konkretnie do klejenia. Najlepiej wykorzystać klej termoprzewodzący, np. Thermopox 85CT dostępny w naszym sklepie. Można zrobić jeszcze inaczej i użyć SuperGlue na rogach kości, a w środku nałożyć pastę nieprzewodzącą prądu (zalecam), np. ArcticSilver Ceramique również dostępny u nas.

Testy wydajnościowe

Kilka prostych przykładów w testach syntetycznych zaprezentuje różnicę w wydajności po powyższych zabiegach.

Sprzęt testowy:
• AthlonXP 2400+
• Epox 8RDA
• PowerColor Radeon 9800 SE/@PRO
• 640 MB RAM 333 MHz
• Barracuda 40 GB i 80 GB, Maxtor 60 GB
• PSU 300 W
• Windows 2003
• ATI CATALYST 4.6, 06/08/04

9800 SE 338/337.5 MHz (default)

Wynik nie jest rewelacyjny, ale to wina słabego procesora. W przypadku aplikacji 3D korzystających z DX7 oraz DX8 CPU ma duże znaczenie w szybkości.


9800 SE 338/337.5 MHz (default)

Jak widać ten wynik również nie jest powalający, ale są to testy na niezmodyfikowanej karcie.


9800 SE 397/354 MHz (+5%)

Podniesienie zegarów dało nieznaczną różnicę w wydajności.


9800 SE 397/354 MHz (+5%)

W nowszym teście również mała różnica.


9800 SE@Pro 378/337.5 MHz (default; 8 potoków)

Odblokowanie 4 potoków dało spore przyspieszenie w testach DX7/8 ze stosunkowo słabym procesorem.


9800 SE@Pro 378/337.5 MHz (default; 8 potoków)

W DX9 różnica jest jeszcze większa.


9800 SE@Pro 397/354 MHz (+5%; 8 potoków)

Minimalnie szybciej.


9800 SE@Pro 397/354 MHz (+5%; 8 potoków)

j/w


Teraz przyszedł czas na ostateczne testy ze zmodyfikowanym BIOSem. Można powiedzieć, że jest to pełna wersja PRO.


9800 SE@Pro 378/337.5 MHz (default; 8 potoków; timingi PRO)

Zegary pozostawiłem domyślne, żeby móc porównać wyniki do poprzednich testów. Różnica między tym, a wynikiem z domyślnym BIOSem wynosi 135 marków, czyli 1.05 %.


9800 SE@Pro 338/337.5 MHz (default; 8 potoków; timingi PRO)

Tutaj różnica wynosi 148 marków, czyli 2.71%.


9800 SE@Pro 397/354 MHz (+5%; 8 potoków; timingi PRO)

Sytuacja po podniesieniu taktowania zmienia się na jeszcze większa różnicę, tj. 251 marków, czyli 1.9%.


9800 SE@Pro 397/354 MHz (+5%; 8 potoków; timingi PRO)

W 3DMark 2003 znów widzimy największą różnicę: 382 marków, czyli 6.71%.



Ogólny przyrost prędkości od standardowych ustawień karty graficznej, a po odblokowaniu 4 potoków i zmianie czasów dostępu do pamięci wynosi w 3DMark:
2001 - 1141 marków, czyli 8.87%
2003 - 1744 marków, czyli 31.5%

Jak widać powyżej przyrost prędkości bez zmian ustawień zegara jest znaczący. W aplikacji z DX7/8 wynosi on blisko 9%, a w DX9 prawie aż 32%!

Czy warto?

Jeśli jeszcze zadajesz sobie to pytanie, to napiszę: warto! Należy pamiętać, by zapewnić odpowiednie chłodzenie. Bez tego nawet lepiej nie zaczynać. To samo dotyczy mocy oraz jakości zasilacza. Należy wcześniej monitorować spadki napięć przy wytężonej pracy, np. używając MBM. Oczywiście dodatkowe potoki na każdej karcie 9800 SE dadzą się odblokować, lecz tylko na niektórych działają poprawnie. Życzę szczęścia! :)

Drobnych korekt dopuściła się Ola vel xyz :)